Czym jest wariegacja? Dlaczego sprawia, że rośliny z nią kosztują więcej? Na co ona wpływa oraz jak dbać o tego typu kwiaty doniczkowe? Poznaj odpowiedzi na te pytania i stwórz niezwykłą kolekcję na swoim parapecie.
Czym są wariegacje?
Wariegacje to zmiany barwne na liściu. Większość kwiatów doniczkowych ma jednolicie, zielone liście, które pozwalają na równomierną produkcję chlorofilu. Jednakże niektóre osobniki mogą wyglądać nieco inaczej. W wyniku spontanicznych mutacji i nie tylko na ich liściach mogą pojawiać się różne plamki, paski, kropeczki i inne kształty w różnych kolorach. Mogą być dwu- lub kilkukolorowe. Najczęściej spotyka się liście z różnymi odcieniami zieleni, z elementami bieli, pastelowego różu czy też bieli.
Taki liść, choć wygląda pięknie, osłabia i obciążą roślinę. Wynika to z faktu, że w tych miejscach roślina nie produkuje bądź produkuje mniej chlorofilu, a więc liść nie jest aż tak wydajny, jak powinien. Z tego też powodu zmiany na liściach nie powinny przekraczać 50%. Jeśli to się stanie, kwiat może zacząć zamierać lub po prostu będzie bardzo słaby.
Zmiana na liściach to nie zawsze wariegacja!
Należy pamiętać, że zmiany na liściach nie zawsze są wariegacją. Mogą one wynikać z niedoborów składników odżywczych, lub pojawić się po ataku szkodników. Jeśli zdrowa roślina niespodziewanie przejawia wariegacje na dojrzałych już liściach, najprawdopodobniej należy poszukać przyczyny, aby móc jej zapobiegać w przyszłości.
Skąd biorą się wariegacje?
Wariegacje zazwyczaj pojawiają się w wyniku spontanicznych mutacji. Każda roślina zbudowana jest z komórek. W ich jądrach komórkowych znajduje się DNA z czterema rodzajami nukleotydów. Te zaś tworzą chromosomy odpowiadające za genetykę rośliny. Każda roślina ma również stożki wzrostu, w których znajdują się trzy warstwy komórek: dwie pierwsze nazywane są tuniką, trzecia korpusem.
To tkanka twórcza, która szybko się dzieli i to właśnie tam najczęściej pojawiają się nowe mutacje. Te zaś mogą doprowadzać do powstania mutacji. Należy jednak pamiętać, że nie każda mutacja jest stabilna i np. może pojawić się tylko na jednym liściu, albo na niektórych. Czasem wariegacja jest zbyt ekspansywna i zajmuje całą powierzchnię liści, co też nie jest pożądane.
Można wyróżnić trzy typy chimer zawierających wariegację:
- mericinal – komórka jest zmutowana tylko w jednej warstwie. Komórki znajdują się tylko na jej fragmencie i nie jest to zbyt stabilny typ;
- sectorial – ten rodzaj wariegacji również nie jest zbyt stabilny. Mutacja może pojawiać się w jednej, dwóch lub trzech warstwach, ale zmutowane komórki są rozproszone;
- non-patterned sectorial – mutacji podlega tylko jedna warstwa, ale w całości. Często posiada marginalne zabarwienie, ale jest to stabilny typ mutacji.
Mutacje mogą pojawiać się spontanicznie i nie do końca wiadomo, z czego wynikają. Czasem jednak powstają również pod wpływem promieniowania, czy pod wpływem mutagennych środków chemicznych, także tych do ochrony roślin.
Jak rozmnażać rośliny z wariegacją?
Rośliny z wariegacją można uprawiać poprzez stworzenie sadzonek z liści, na których widoczna jest zmiana. Jeśli ta pojawia się np. na jednym liściu, w niewielkiej ilości to stworzenie z tego fragmentu sadzonki może (ale nie musi) wzmocnić efekt z powodu nagromadzenia się zmutowanych komórek w jednym miejscu.
Inne powody powstania wariegacji
Czasem zdarza się, że wariegacja pojawia się z innych powodów. Na przykład, w roślinie może rozwijać się wirus. Najczęściej w takiej sytuacji roślina zamiera bądź bardzo mocno spowalnia swój wzrost. Czasem jednak wirusy wpływają niemal jedynie na zabarwienie kwiatu, np. zdarza się to w przypadku tulipanów o pasiastych płatkach.
Poza tym na przykład begonia posiada srebrzyste plamy na liściach, które pojawiają się z powodu charakterystycznej budowy liścia. Posiada on wypełnione powietrzem komórki. To też można uznać za rodzaj wariegacji.
Dlaczego może dojść do regresu wariegacji?
Zdarza się, że nawet pozornie stabilna roślina przestaje wytwarzać wielokolorowe liście. Taki regres jak najbardziej może się zdarzyć i jest naturalny. Może to wynikać np. z tego, że kwiat przestaje sobie radzić z fotosyntezą i zaczyna wytwarzać „normalne” liście, aby się wzmocnić.
Takie liście można obciąć, jednak nie zawsze da się zapobiec utracie wariegacji. Ponadto roślinę trzeba też po prostu poznać. Niektóre gatunki czy nawet osobniki mogą pokazywać wariegacje dopiero po jakimś czasie, gdy świeżo wypuszczony liść dojrzeje. Dlatego koniecznie zwróć na to uwagę.
Jak zadbać o roślinę z wariegacją?
Dbanie o roślinę z wariegacją powinno być przede wszystkim dostosowane do potrzeb danego gatunku. Należy zadbać o odpowiednią wilgotność podłoża, jego pH, czy temperaturę wokół. Nie bez znaczenia jest również regularne przesadzanie, do którego przyda Ci się łopatka wąska.
Roślina z wariegacją powinna jednak przede wszystkim znaleźć się na jasnym stanowisku. Jej liście produkują ograniczoną ilość chlorofilu, dlatego też, aby mogła rosnąć, musi mieć ułatwione zadanie. Pamiętaj, że to nie oznacza nadmiaru bezpośredniego słońca! Większość gatunków będzie preferowała stanowisko w „jasnym cieniu”, albo tylko częściowe nasłonecznienie.
Ponadto na pewno przydadzą Ci się nożyczki domowe do podcinania liści. W przypadku tych kwiatów doniczkowych należy pilnować, aby wariegacji nie było ani zbyt dużo, ani zbyt mało. Aby nie doszło do regresu mutacji należy odcinać zupełnie zielone liście. To samo dotyczy też tych, które są w ponad 50% białe.
Takie kwiaty nawozi się też specyfikami z mniejszą ilością azotu, niż standardowo. Dzięki temu nie traci swojego wybarwienia.
Jak wybrać roślinę z ładną wariegacją?
Jeśli chcesz kupić ładną roślinę z wariegacją, warto kupić nieco większy kwiat, a nie szczepkę. Dzięki temu zobaczysz, czy na pewno dana roślina posiada dobrze rozwiniętą i w miarę stabilną wariegacje. Ponadto dobrze jest obejrzeć matecznik, jeśli jest taka możliwość. Może on świadczyć o tym, jak mniej więcej będzie wyglądać nowy kwiat po dorośnięciu.
Ponadto np. w przypadku monstery możesz dokładnie obejrzeć pęd. Powinna mieć ona białe paseczki. Wybieraj też rośliny, które mają ok. 30-40% widocznych zmian. Mniejsza lub większa ilość będzie już ryzykowna. Ponadto kwiat powinien mieć wypuszczony zalążek pędu.
Wariegacje dotyczą nie tylko roślin
Warto pamiętać, że wariegacje dotyczą nie tylko roślin, ale również królestwa zwierząt. Na przykład trikolorowa kotka szylkretowa też może być określona tym słowem. Za jej kolory odpowiada bardzo podobny mechanizm, chociaż należy dodać, że w przypadku kotów umaszczenie może być bezpośrednio związane z płcią.
Rośliny z wariegacją w Twojej kolekcji
W Twojej kolekcji roślin doniczkowych powinny znaleźć się rośliny z wariegacją. Są niezwykle efektowne i unikatowe, a hodowanie ich jest naprawdę emocjonujące. W końcu nigdy nie wiadomo, jak będzie wyglądał kolejny liść. Dlatego jeśli tylko masz odpowiednie stanowisko, warto się w takie zaopatrzyć. Zwłaszcza że są coraz częściej dostępne łatwo i w dość dobrej cenie.
