Tradycyjne ciasta na Boże Narodzenie – jakie przygotować i dlaczego stały się zwyczajem?

Jakie tradycyjne ciasta na Boże Narodzenie przygotowuje się w Polsce i za granicą? Jakie zrobić na święta we własnym domu? Dlaczego przygotowuje się właśnie te wypieki, a nie inne? Sprawdź, o jakich ciastach warto pamiętać!

Skąd ciasta bożonarodzeniowe wzięły się w świątecznym menu?

Tradycja ciast bożonarodzeniowych w Polsce sięga dalej, niż zwyczaje chrześcijańskie. Dawniej w tym czasie również obchodzono uroczystości. Wykorzystywano wówczas zboża, miód i bakalie do przygotowania różnego rodzaju sycących wypieków. Składniki te były kojarzone z dobrostanem, pomyślnością i błogosławieństwem dla domu.

Wypieki na Boże Narodzenie zaczęto przygotowywać w Polsce już w okresie średniowiecza. Okres zimowy sprzyjał przygotowywaniu ciast trwałych, które dobrze się przechowywały. Było to bardzo praktyczne: w końcu nie było wówczas dostępu do lodówek. Ciasta miały formę ceremonialną. Było to symboliczne zakończenie okresu postnego i rozpoczęcie czasu radosnego świętowania.

Popularne tradycyjne ciasta na Boże Narodzenie

Istnieje kilka bardzo popularnych w Polsce tradycyjnych ciast na Boże Narodzenie, które kojarzy niemal każdy, kto obchodzi tę uroczystość. Można zaliczyć do tego makowiec, piernik, sernik i keks. Znane są również desery zbożowe: keks oraz makówki.

Makowiec – słodki symbol świątecznej tradycji

Makowiec może przybierać różne formy. Często podaje się go w formie rolady, ale może być też tworzony na bazie ciasta drożdżowego lub kruchego, z grubą warstwą masy makowej. Czasem piecze się również połączenie makowca z sernikiem. Czemu jednak tak często pojawia się na świętach w Polsce? W ludowych wierzeniach mak to symbol życia, płodności i spokoju. Jego obecność na stole miała zapewnić harmonię i pomyślność w kolejnym roku. Często też serwuje się go z posiekanymi bakaliami czy suszonymi owocami, które warto rozdrabniać za pomocą ostrych noży. Możesz sięgnąć po produkty marki Gerlach, takie jak komplety z linii NATUR czy LOFT.

Piernik to zapach świąt zamknięty w cieście

Kolejnym tradycyjnym i bardzo znanym świątecznym ciastem jest piernik, który czasem przybiera też formę ciasteczek (pierniczków). To ciasto na bazie miodu, z dodatkiem niezwykle aromatycznych korzennych przypraw. W Polsce tworzy się go co najmniej od czasów średniowiecza i jest niezwykle mocno związany z miastem Toruń. Tego typu ciasta mogą leżakować nawet przez kilka tygodni. Piernik uznawany jest za jeden z najbardziej świątecznych wypieków i wiele osób nie wyobraża sobie bez niego świąt. Często dekoruje się go lukrem czy czekoladą. Sprawdź nasze przepisy na piernik, rollsy piernikowe lub miękkie pierniczki!

Sernik – wzbudza kontrowersje, ale jest niezastąpiony!

Z rodzynkami czy bez? Sernik wzbudza wiele kontrowersji i dyskusji, jednak jedno jest pewne: musi znaleźć się na świątecznym stole. Serwuje się go w wielu wydaniach. Możesz podać sernik wiedeński, krakowski, na kruchym spodzie czy tzw. sernik z Rosą. Możliwości jest wiele, najważniejsze jest to, by na stole pojawiło się ciasto z dodatkiem twarogu lub innego sera. Dobrze znosi leżakowanie w chłodzie i często rodziny przechowują go na balkonie czy nawet parapecie. Sprawdź nasz pomysł na sernik w stylu greckim!

Keks pełen bakali

Keks to zwykle podłużne ciasto, np. drożdżowe, pełne różnorodnych bakalii. Dzięki bakaliom oraz gęstej polewie długo zachowuje świeżość. Co ciekawe, ciasto to ma naprawdę odległe korzenie, bo podobne wypieki przygotowywali już starożytni Rzymianie. Była to forma wysokoenergetycznego wypieku, które dobrze znosiło przechowywanie, dlatego często towarzyszyło ludziom w trakcie wymagających podróży. Poznaj przepis na keks Adama Borowicza!

Kutia i makówki jako tradycyjny deser

Choć nie są typowym ciastem, kutia i makówki to desery, o których warto wspomnieć. Bardziej znana jest ta pierwsza. Kutia jest daniem gotowanym z pszenicy lub kaszy pęczak, maku, miodu i bakali. Spożywa się je często w trakcie Wigilii, zwłaszcza na wschodzie Polski. Jest to danie niezwykle symboliczne: ziarna oznaczają odrodzenie i nieśmiertelność, miód słodycz życia, orzechy to zdrowie, mak odpędzanie zła, a bakalie – obfitość. Dowiedz się więcej na jej temat TUTAJ. Śląskim odpowiednikiem tego deseru są makówki.

Mniej znane, lecz tradycyjne świąteczne wypieki

Oczyśćcie wspomniane wcześniej ciasta i desery to nie wszystkie tradycyjne ciasta przygotowywanie w Polsce na Boże Narodzenie. Wśród innych, które też czasem można znaleźć na świątecznych stołach, można wyróżnić na przykład:

• miodownik – warstwowe ciasto na bazie miodowych blatów, przekładane masą (np. budyniową, śmietanową), dojrzewające przez 1-2 dni;
• orzechowiec – ciasto miodowe lub kruche z grubą warstwą masy orzechowej, często z karmelową polewą. Sprawdź przepis TUTAJ;
• strucla makowa – starsza wersja tradycyjnego makowca, wymaga dużej ilości bakalii i pracy, w wielu rejonach uznawana za oznakę luksusu;
• piernik żytni – staropolskie ciasto, dziś słabiej znane. W tej wersji piernik wymaga dojrzewania, jest ciężki i „gęsty”;
• świąteczne baby zimowe – czyli ciasto drożdżowe z kruszonką, pieczone często ze skórką pomarańczy, rodzynek i kruszonki;
• szczodraki – nie ciasto, a nadziewane bułki drożdżowe, serwowane w okresie Szczodrych Godów, poprzednika Wigilii. Podaje się je kolędnikom w Małopolsce i na Śląsku.

Tradycyjne zagraniczne ciasta na Boże Narodzenie

Oczywiście nie tylko Polska ma swoje tradycyjne wypieki bożonarodzeniowe. Jeśli chcesz, możesz przygotować w tym roku jakieś ciasto spoza granic kraju, aby nie tylko urozmaicić świąteczny stół, ale poznać nietypowe dla Polaków tradycje. Przykładowo, w Niemczech przygotowuje się stollen – ciężkie, bakaliowe ciasto drożdżowe, z miodem i marcepanem, znane od XV wieku jako ciasto adwentowe. W Wielkiej Brytanii najbardziej znany jest tzw. christmas pudding, czyli gęsty, gotowany lub parzony deser z suszonych owoców, łoju, alkoholu i przypraw, zwykle podawany w płomieniach.

Innym brytyjskim ciastem jest „christmas fruitcake”, czyli korzenne ciasto z bakaliami i alkoholem. We Włoszech podaje się Panettone – drożdżowe, wysokie ciasto w kształcie kopuły z rodzunkami i kandyzowanymi owocami. Warto też zwrócić uwagę na – również włoskie – Pandoro. Złot, maślane ciasto z Werony wypieka się w gwieździstej formie. W Skandynawii popularny jest zaś Julekake, świąteczny chleb drożdżowy z kardamonem, rodzynkami i kandyzowaną skórką cytrusową.

Przygotuj się na pieczenie!

Propozycji na tradycyjne, świąteczne ciasta nie brakuje. Jednak aby je upiec, warto wcześniej zaopatrzyć się w odpowiednie narzędzia i akcesoria. Nim rozpoczniesz wypieki, sprawdź nie tylko, czy masz wszystkie potrzebne składniki, ale również np. foremki. Sprawdź ofertę marki Gerlach, w której znajdziesz takie wykonane z silikonu oraz stali z powłoką nieprzywierającą. Przydać Ci się może też szpatułka, trzepaczka, czy ostry nóż.

Czy wiesz, co upieczesz?

Tradycyjne ciasta świąteczne są często pyszne i aromatyczne. Dlatego też warto je w tym okresie przygotować i spróbować nowych smaków, niekoniecznie polskich. Mamy nadzieję, że uda Ci się w tym roku upiec coś naprawdę wyjątkowego!